زمانی‌که صحبت از اعتبار مقاله علمی به میان می‌آید، معیارهای بسیاری مدنظر قرار می‌گیرند. یکی از این معیارهای مهم که سبب ارزشمندی مقالات دانشگاهی در حوزه‌های مختلف می‌شود، Citation یا شاخص استنادی آن است. شاخص استنادی به تعداد ارجاعات سایر محققان، دانشجویان و جامعه دانشگاه به هر مقاله اطلاق می‌شود. در واقع، هرچه تعداد رفرنس‌ دهی‌ها و ارجاعات به مقاله شما بیشتر باشد، سایتیشن یا شاخص استنادی آن نیز افزایش می‌یابد.

یکی از اهداف این اقدامات آن است که تعداد بیشتری از افراد در سراسر جهان با مبانی مطرح‌شده در مقاله آشنایی یافته و از آن به‌عنوان منبع و ماخذ تحقیقات خود استفاده کنند. در طول مقاله پیش‌رو، قصد داریم که شما را با ترفندهایی جهت افزایش تعداد ارجاعات آشنا کنیم. در ادامه، با طرح موضوعات زیر همراه ما باشید:

• نگاهی کلی به شاخص استنادی یا citation

• معیار تعداد ارجاعات

• تحلیل الگوهای قبلی

• ایجاد دسترسی مناسب به مقاله

• توجه به عناوین و تعداد نویسندگان

• اهمیت زمان انتشار مقاله

• تبلیغات مهم است!

• تعمیم حوزه تحقیق

• تاثیرات چکیده و کلمات کلیدی

• استناد به مقاله‌های قبلی

Citation یا شاخص استنادی در یک نگاه

شاخص استنادی شاخصی است که به‌واسطه آن میزان اعتبار و ارزشمندی هر مقاله سنجیده می‌شود. در واقع، هدف اصلی هر مقاله یا پژوهش آن است که تعداد بیشتری از مخاطبان محتوای تولیده شده را خوانده و مورد استناد قرار دهند. استناد به یک مقاله نشان می‌دهد که آن محتوا به‌اندازه کافی سودمند بوده ‌است.

در چنین شرایطی، بسیاری از محققان و نویسندگان تلاش دارند که شاخص استنادی یا ارجاعات مقالات خود را افزایش دهند. امروزه، این مساله در محافل دانشگاهی و در راستای انتشار مقالات علمی و پایان‌نامه‌ها به‌اندازه‌ای اهمیت یافته‌ است که بسیاری از محققان و دانشجویان در پی یافتن روش‌های جدیدی جهت افزایش شاخص استنادی مقالات خود هستند.

تعداد ارجاعات یا citation باید به چه میزان باشد؟

پس از درک اهمیت بالای این مقوله، سوالی که پیش می‌آید این است: چه معیاری مشخص می‌کند که تعداد ارجاعات یک مقاله علمی مناسب است یا خیر؟

پاسخ مشخصی در این خصوص وجود ندارد و این معیار در رشته‌های مختلف کاملاً متغیر است. از طرفی، کیفیت پروژه‌ها و مقالاتی که به شما ارجاع می‌دهند نیز سطح citation مقاله شما را تعیین می‌کند.

به‌طورکلی، توجه به ضریب تاثیر مقاله و انتشار آن در ژورنال‌های معتبر و مرتبط با حوزه تخصصی به بهبود این معیار کمک موثری خواهد کرد. در واقع در چنین شرایطی، علاوه بر افزایش تعداد ارجاعات، کیفیت مقالاتی که به مقاله شما استناد می کنند نیز به‌شدت بهبود خواهد یافت. در ادامه، شما را با تکنیک‌هایی در این زمینه آشنا خواهیم کرد.

گام نخست؛ تجزیه و تحلیل الگوها

توجه داشته باشید که پیش از هر اقدامی باید به مسیری که قصد پیمودن آن را دارید فکر کنید. در این راستا، الگوهای قدرتمند و معتبری را در حوزه فعالیت خود انتخاب کنید و به تجزیه و تحلیل و بررسی موشکافانه فعالیت رقبای خود بپردازید.

حتی گاهی بررسی مقالاتی که در حوزه فعالیت شما سایتیشن بسیار پایینی دارند نیز سودمند خواهد بود، چراکه درک علل عدم رجوع به این مقالات کمک می‌کند که مسیر پیش‌روی خود را بهتر و با آگاهی مناسب‌تری بررسی کنید. استفاده از مراجعی همچون Web of Science جهت انجام این بررسی‌ها ضرورت دارد.

به مقاله خود اجازه دیده‌شدن دهید!

بهترین ایده‌ها و مقالات علمی تا زمانی‌که به‌خوبی دیده نشوند، امکان جلب نظر دیگران را ندارند. به همین دلیل است که ایجاد دسترسی آزاد و مناسب به مقاله علمی شما از اهمیت بالایی برخوردار است. هرچه افراد بیشتری امکان دسترسی به مقاله یا پژوهش‌ شما را بدون محدودیت داشته باشند، سایتیشن آن نیز افزایش خواهد یافت.

بنابراین، پیش از انتشار مقالات خود در ژورنال های معتبر به این مساله توجه کنید که نوع دسترسی مجله موردنظر به‌صورت آزاد باشد. گاهی بهتر است به‌عنوان یک استراتژی بازاریابی به این مساله نگاه کنید و حتی برای مدت زمان محدودی امکان این دسترسی عمومی را فراهم کنید.

قاتل سایتیشن مقاله!

تحقیقات انجام‌شده توسط ژورنال‌های بزرگ و معتبر در جهان به محققان خاطرنشان می کنند که برخی اقدامات سبب کمتر دیده‌شدن مقالات و کاهش رفرنس دهی آن‌ها می‌شود. داشتن عناوین بسیار طولانی، لیست طویلی از نویسندگان و نگارش ضعیف در صدر این نکات مهم قرار دارد.

بررسی بیش از صد هزار مقاله علمی در ژورنال‌های مختلف گویای این مساله است که مقالات دارای عناوین طولانی یا اسامی نویسندگان زیاد کمتر مورد استناد قرار می‌گیرند. بنابراین، استفاده از عناوین جذاب و مختصر در کنار نگارش‌ مناسب به بهتر دیده‌شدن مقاله کمک ویژه‌ای می‌‌کند.

اهمیت زمان در بهبود شاخص استنادی

توجه به مقوله زمان انتشار همواره مهم است و در افزایش سایتیشن اهمیت بالایی دارد. توصیه می‌کنیم که از شیوه‌ها و ترفندهای مختلفی همچون چاپ آنلاین بهره بگیرید و مدت زمان میان ارسال و انتشار مقاله را به حداقل ممکن برسانید.

هرچقدر در این زمینه بهتر عمل کنید، شاخص استنادی یا تعداد ارجاعات به مقاله را بیشتر خواهید کرد. بنابراین، فرصت بیشتری را جهت ترغیب خوانندگان و محققان به بهره‌گیری از مقالات خود ایجاد می کنید.

تبلیغات را دست‌کم نگیرید

پس از آنکه مقالات و پژوهش‌های خود را به‌صورت آزاد در دسترس عموم قرار دادید، بهتر است که جهت تبلیغات از شیوه‌های مختلفی استفاده کنید. مهم آن است که به افراد بیشتری فرصت دهید تا به مقاله و محتوای شما توجه کنند. هر اندازه که در جلب توجه افراد متخصص در حوزه خود موفق باشید، شاخص استنادی مقاله خود را بهبود می‌بخشید.

تاثیر گسترده رسانه‌های اجتماعی را در این خصوص جدی بگیرید و از پتانسیل‌های موجود در این راستا جهت بیشتر دیده‌شدن بهره ببرید. تلاش کنید که ژورنال خود را در محافل تخصصی و مرتبط معرفی کنید و به تبلیغ آن بپردازید. معرفی مقالات در رویدادهای تخصصی و مرتبط نیز از دیگر ابزارهایی است که شاخص استنادی مقاله را افزایش می‌دهد.

ممکن‌ است که یک مقاله توسط چندین نویسنده و محقق به نگارش درآمده باشد. از تمام ظرفیت‌های موجود استفاده کنید و از تمام نویسندگان بخواهید که به معرفی مقاله در حوزه‌های مختلف فعالیت خود بپردازند. به اشتراک گذاشتن نسخه الکترونیکی و آنلاین مقاله نیز از دیگر روش‌های تبلیغی کارآمد در این راستا محسوب می‌شود.

زمینه تحقیقات و پژوهش خود را عمومی کنید

بدیهی است که تحقیقات و پژوهش‌هایی که در رابطه با موضوع یا منطقه ای خاصی صورت گرفته باشند، با استقبال کمتری روبرو می‌شوند. تلاش کنید که پیش از نگارش مقاله علمی خود به این مسائل بیاندیشید و شاخص استنادی پژوهش خود را با خارج شدن از محدودیت‌های مکانی و زمانی بالا ببرید. بنابراین، ذکر نام یک کشور در عنوان، چکیده و کلمات کلیدی آن سبب کاهش ارجاعات می شود.

در واقع، تحقیقات در حوزه‌های جهانی بسیار جذاب‌تر از موضوعات محدود به یک کشور یا منطقه خاص است.

واژگان کلیدی سرنوشت‌ساز

به این مساله دقت کنید که عنوان، کلمات کلیدی و چکیده اولین نمایی است که محققان و خوانندگان از مقاله یا پژوهش شما می‌بینند. همین موضوع به‌اندازه کافی بیانگر حساسیت بالای این کلمات است. بنابراین، استفاده صحیح از آن‌ها به بهتر دیده‌شدن مقاله کمک شایانی می‌کند.

از عباراتی به‌عنوان کلمات کلیدی مقاله استفاده کنید که به‌خوبی گویای محتوای پژوهش شما هستند. همچنین توجه به نیازهای مخاطبان و علاقه‌مندی‌های آن‌ها در انتخاب کلمات کلیدی و نگارش چکیده اهمیت زیادی دارد. به‌طورکلی، توصیه می‌کنیم که بیشترین توجه خود را به نگارش این قسمت‌ها معطوف کنید و ارجاعات مقالات خود را افزایش دهید.

توجه کنید که محبوبیت این واژگان به‌تنهایی کافی نیست و بهتر است از عباراتی استفاده کنید که متناسب با محتوای شما باشند. کمیت و کیفیت این عبارات باید به‌اندازه و به جا باشد. به‌کارگیری بیش‌‌از حد از این واژگان طلایی نیز مضر خواهد بود. همچنین توجه کنید که تمامی این کلمات باید در متن محتوای شما استفاده شده باشند.

استناد به خود؛ چراکه نه!

در تحقیقات آتی خود حتماً مقالات قبلی خود را مورد استناد قرار دهید. اگر شما به محتوای خود اعتبار نبخشید، چگونه از دیگران انتظار چنین کاری را دارید؟

نگران این مساله نباشید! هر پژوهش هویت مستقلی دارد و این امکان برای شما وجود دارد که به‌راحتی به مقالات قبلی خود ارجاع دهید. بنابراین، از چنین امکانی استفاده کرده و ارجاعات مقالات‌ پیشین خود را بهبود ببخشید.

سخن آخر!

تعداد ارجاعات مقالات و پژوهش‌ها در مجامع دانشگاهی تعیین‌کننده اعتبار آن‌ها است. بسیاری از محققان و دانشجویان تمایل دارند تا با بهبود شاخص استنادی و افزایش تعداد رفرنس دهی‌های مقالات خود اعتبار آن‌ها را افزایش دهند.

ایجاد دسترسی عمومی و آزاد به مقالات، تحلیل الگوهای قدرتمند و ضعیف در حوزه مرتبط، توجه به نگارش چکیده، عناوین و واژگان کلیدی، سرعت بخشیدن به زمان انتشار، عمومی کردن موضوع تحقیق و تبلیغات گسترده از جمله روش‌های مفیدی هستند که در جهت بهبود citation یا ارجاعات یک مقاله به‌کار گرفته می‌شود.