فرآیند انتشار مقاله علمی پروسه‌ای زمان بر و پرهزینه است که به‌ نوعی دغدغه بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران محسوب می‌شود. محققان همواره تلاش می‌کنند که روند تحقیقات و جمع‌آوری اطلاعات در طول پژوهش را با کیفیت بالایی انجام داده و در نهایت، مقاله خود را در یک ژورنال معتبر و حرفه‌ای به چاپ برسانند. انتشار مقاله علمی در چنین مجلاتی به این معنا است که حاصل سال‌ها تلاش آن‌ها به بهترین شکل ممکن منتشر می‌شود، چراکه داده‌های ارائه‌شده در اختیار خوانندگان فراوانی در سراسر جهان قرار می‌گیرد.

پیچیدگی‌های موجود در فرآیند انتشار مقاله علمی باعث می‌شود که حتی افرادی که تجربه انتشار مقالات را دارند نیز کمی سردرگم شوند. در طول مقاله پیش‌رو، تلاش کرده‌ایم که تمامی مراحل موردنیاز و ضروری برای انتشار مقاله علمی را در اختیار شما قرار دهیم. بهتر است به این مقاله به ‌عنوان چک لیستی نگاه کنید که به شما کمک می کند تا انتشار مقاله را با سرعت بیشتری انجام دهید.

روند انتشار مقاله علمی چگونه است؟

برخلاف تصور عموم، پروسه انتشار مقالات از زمانی آغاز می‌شود که شما تصمیم به نگارش مقاله می‌گیرید. در همین ابتدا، باید بدانید که به ‌دنبال چه اهدافی هستید و مخاطبان هدف خود را مشخص کنید. در این‌ صورت و با انتخاب یک ژورنال مناسب، نیمی از راه را پیموده‌اید. اما فرآیند انتشار تنها در همین مرحله خلاصه نمی‌شود و بخش زیادی از آن توسط مجلات صورت می‌گیرد.

در مرحله نخست، مقاله علمی شما باید به تایید داوران علمی مجلات برسد. این فرآیند به‌تنهایی بسیار زمان‌بر است و بسته به نوع مجلات، ممکن ‌است سخت‌گیری‌ها کم یا زیاد باشد. در واقع، هر اندازه که حجم درخواست‌های انتشار در مجله و اعتبار و رتبه‌بندی آن بیشتر باشد، امکان طولانی‌شدن پروسه انتشار مقاله نیز بیشتر خواهد شد.

مراحل انتشار

به‌ طور کلی، انتشار هر مقاله در چند مرحله انجام می‌شود:

انتخاب ژورنال مناسب

بهتر است حتی پیش از نگارش مقاله نسبت به انتخاب ژورنال خود اقدام کنید. در این صورت، نیازی به ویرایش مجدد مقالات خود نخواهید داشت، چراکه از ابتدای امر، نگارش خود را بر مبنای دستورالعمل‌های ژورنال هدف انجام داده‌اید.

مراجعه به وب‌سایت ژورنال

در گام بعدی، باید به وب‌سایت رسمی مجلات مراجعه کنید که معمولاً مشخص و در دسترس هستند. پس از مراجعه به سایت، باید دستورالعمل‌های مرتبط با نگارش مقالات علمی را بررسی کنید.

پیروی از دستورالعمل‌ها

توجه داشته ‌باشید که متن ارسالی مقاله علمی شما باید منطبق بر تمام دستورالعمل‌های مندرج در وب‌سایت باشد. این دستورالعمل‌ها شامل نوع نگارش، محدودیت کلمات، حجم محتوا و غیره است.

امضای توافق‌نامه چاپ

در گام بعدی، لازم است تا توافق‌نامه‌های مرتبط با حق چاپ را پس از دانلود از وب‌سایت مجلات، به امضای تمامی نویسندگان برسانید. دقت داشته ‌باشید که این توافق‌نامه در صورتی اعتبار دارد که مقاله شما به تایید داوران برسد.

چک لیست نهایی و ارسال مقاله

پس از آن‌که مقاله علمی را از لحاظ نگارشی و سایر دستورالعمل‌های استاندارد بررسی کردید، نوبت آن ‌است که مقاله را برای هیئت تحریریه مجله ارسال کنید. گاه برخی مجلات راه‌های ارتباطی دیگری را درج می‌کنند که این مساله کاملاً به نظرات ژورنال‌های مختلف بستگی دارد. توجه داشته باشید که در این نوع ارتباطات، معمولاً ایمیل یا پاسخی مبنی بر دریافت مقاله علمی دریافت خواهید کرد. چنانچه پس از گذشت حدود 10 روز همچنان پاسخی دریافت نکرده‌اید، بهتر است دوباره با این مراکز ارتباط برقرار کنید.

پذیرش مقاله

در صورتی‌که متن، محتوا، نکات نگارشی و دستورالعمل‌های موجود در مقاله علمی کاملاً منطبق با نظرات و کارشناسی‌های مجله موردنظر باشد، مقاله شما برای چاپ در ژورنال تاییدیه نهایی را دریافت می‌کند. سپس، در صف انتشار قرار می‌گیرید و باید هزینه‌های مرتبط با انتشار مقاله علمی را طبق مقررات ژورنال پرداخت کنید.

دریافت تاییدیه انتشار

پس از آنکه نوبت به چاپ مقاله علمی شما برسد، معمولاً از طریق اطلاعاتی که در اختیار مجلات قرار داده‌اید، نظیر آدرس ایمیل یا پیامک، روند انتشار مقاله به اطلاع شما خواهد رسید. در واقع، تاریخ قطعی‌شده برای چاپ مقاله پس از مشخص‌شدن به شما اعلام می‌شود. بنابراین، سعی کنید که اطلاعات و مشخصات کاملاً صحیح را هنگام ثبت نام در وب‌سایت وارد کنید که در این مراحل با مشکل مواجه نشوید.

رد یا ریجکت مقاله

شاید آنقدر خوش‌شانس نباشید که در همان ابتدای کار تاییدیه نهایی مجله را دریافت کنید و با مساله‌ای تحت عنوان ریجکت مقاله مواجه شوید. ریجکت مقاله به این معنا است که مقاله علمی شما مطابق با دستورالعمل‌های مندرج در ساختار اصولی ژورنال نبوده ‌است. در این صورت، مجلات امکان چاپ این مقاله علمی را نخواهند داشت.

در برخی از شرایط، معمولاً امکان اصلاح یا ویرایش مقاله در اختیار شما قرار می‌گیرد. البته، در نظر داشته‌ باشید که هزینه‌های مرتبط با انتشار در برخی مراحل دوباره از شما اخذ خواهد شد. از طرفی، مدت زمان محدودی برای ویرایش در اختیار شما قرار خواهد گرفت. بنابراین، از همان ابتدا همه تلاش و عزم خود را جزم کنید تا با چنین فرآیند زمان‌بر و پرهزینه‌ای روبرو نشوید.

بررسی سرقت ادبی

سرقت ادبی یکی از مشکلاتی است که معمولاً طی فرآیند انتشار مقالات علمی با آن مواجه خواهید شد و بدان معنا است که محتوای ارائه ‌شده نوعی نقص قوانین کپی رایت محسوب می‌شود. در واقع، با اثبات چنین ادعایی، ارزش مقاله علمی شما زیر سوال می‌رود! بهتر است اقدامات لازم را انجام دهید و از بروز چنین موقعیت نامناسبی جلوگیری کنید.

باید بدانید که هیچ ژورنالی وجود ندارد که به این مساله بی‌اهمیت باشد! تمامی مجلات در گام نخست محتوای عرضه ‌شده را طبق معیارهای مخصوص به‌خود و از نظر سرقت ادبی بررسی می‌کنند. بهتر است مقاله خود را پیش از ارسال و حتی ویرایش، از نظر سرقت ادبی بررسی کنید، چراکه ممکن است ناخواسته و بدون آگاهی مرتکب چنین خطایی شده‌ باشید.

معمولاً داوران ژورنال‌های معتبر نسبت به این مساله رفتار سخت‌گیرانه‌ای دارند و موارد زیادی را مشمول سرقت ادبی می‌نامند. به ‌عنوان مثال، اگر شما در یکی از منابع خود به ‌جای استفاده از نام تمامی نویسندگان، تنها نام یک نویسنده را بیان کنید، این مساله نیز مشمول قانون سرقت ادبی شده و با شما همانند یک کپی‌کار برخورد خواهد شد.

چه مقالاتی پذیرفته می‌شوند؟

افراد بسیاری علاقه دارند بدانند که چه نوع مقالاتی پذیرفته شده و کدام یک از آن‌ها رد می‌شوند؟

علاوه بر اهمیت سرقت ادبی، معمولاً مقالاتی توسط ژورنال‌های معتبر پذیرفته می‌شوند که از هر لحاظ کامل و بی‌نقص باشند. رعایت نکات نگارشی و ساختاربندی مقاله و جملات از مهم‌ترین مسائلی است که مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و مجلات بسیاری از مقالات را در همین مرحله رد می‌کنند.

از طرفی، محتوای ارائه‌شده نیز مورد سنجش قرار می‌گیرد. زمانی‌که شما حرف تازه‌ای برای گفتن در دنیای علم ندارید، محتوای شما به‌نوعی تکراری محسوب می‌شود و ارزش چندانی نخواهد داشت. همچنین، بیان و گفتار محتوای ارسالی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

در صورتی‌که قادر به انتقال مفاهیم و ایده‌های بکر خود نباشید، امکان انتشار آن‌ها در مجامع بین‌المللی را نخواهید داشت. بنابراین، توجه کنید که مقالات علمی شما از نظرات مختلف عاری از هرگونه عیب و اشکال باشد. با سپردن ویرایش مقالات علمی خود به موسسات معتبر امکان رفع این اشکالات را خواهید داشت، چراکه معمولاً کادری مجرب و حرفه‌ای با این موسسات همکاری می‌کنند. مترجمان و ویراستاران قادرند که ایرادات متون شما را دریابند و آن‌ها را اصلاح کنند.

پس از پذیرش یا رد مقالات چه باید کرد؟

همان طور که در بخشی از این مقاله به‌ طور کامل شرح دادیم، مراحل پس از پذیرش مقاله کاملاً مشخص است. اما پس از ریجکت مقاله خود، باید چه کنیم؟

بسیاری از ژورنال‌های معتبر این امکان را در اختیار نویسندگان اثر قرار می‌دهند که مقالات خود را طبق معیارهایی که در ریجکت موثر بوده ‌است، دوباره ارزیابی کنند. توصیه می‌کنیم که در این شرایط، اصلاح یا ویرایش مقالات خود را به مراکز معتبر و موسساتی بسپارید که در این زمینه تجربه کافی دارند. اجازه دهید افرادی که در نگارش مقاله دخیل نبوده‌اند اشکالات و ایرادات آن را رفع کنند.

توجه داشته‌ باشید که شما زمان زیادی برای اصلاح مقالات خود ندارید و معمولاً طی پروسه‌ای که از طرف ژورنال مشخص می‌شود، باید کار ویرایش آن را انجام دهید. همچنین، باید هزینه‌های مرتبط با فرآیند انتشار را دوباره پرداخت کنید.

حرف آخر

برای انتشار مقالات علمی، در گام نخست توصیه می‌شود که براساس تفکرات و نیازهای خود ژورنالی را انتخاب کنید که احتمال ریجکت مقاله در آن پایین باشد. هرچه مجله با اهداف نگارشی شما همسو باشد، نرخ پذیرش مقاله شما افزایش خواهد یافت.

در ابتدا، تلاش کنید که مقالات خود را از نظر سرقت ادبی و با استفاده از ابزارهای مناسب بسنجید. همچنین، دریافت فایل دستورالعمل‌های مرتبط با نگارش مقاله از وب‌سایت ژورنال هدف نیز به شما کمک می‌کند که نگارش مقاله خود را بر این اساس انجام دهید. در این صورت، امکان رد مقالات به‌شدت کاهش می‌یابد. نگران نباشید: در صورت ریجکت مقاله، امکان ویرایش و ارسال مجدد آن وجود دارد.